Lista istotnych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego obiektów na terenie Siemiatycz, wpisanych do rejestru zabytków:

Dawna oranżeria 

ul. Legionów Piłsudskiego 1

Numer rejestru: 291 z 19.1966

Fragment  po pałacu księżnej Anny Jabłonowskiej tzw. dom ogrodnika. Zbudowana w XVIII – XIX wieku na planie prostokąta, murowana, z cegły i kamienia, tynkowana, parterowa, dwutraktowa, podpiwniczona, wnętrze przykryte sufitami, dach dwuspadowy, kryty dachówką esówką. Zniszczona, a następnie odbudowana jest doskonałym przykładem budownictwa gospodarczego z przełomu wieków XVIII- XIX.

Ogrodzenie - mur  kamienno - ceglany stanowi relikt małej architektury z 1777 roku i powiązany jest z historią walk narodowo – wyzwoleńczych z 1863 roku (Powstanie Styczniowe).

Kaplica cmentarna  pw.  św. Anny

ul. Rogińskiego

Numer rejestru: 290 z 19.11.1966

Zbudowana w latach 1826-1827 roku na planie prostokąta o silnie ściętych narożach w  części prezbiterialnej. Drewniana, konstrukcja zrębowa, oszalowana, jednonawowa bez wyodrębnionego prezbiterium z dwukondygnacyjną kwadratowa wieżą.

Wnętrze przykryte stropem płaskim, chór w części południowej na dwóch kolumnach drewnianych. Nad korpusem głównym dach dwuspadowy kryty blachą.

Do kaplicy prowadzi brama będąca jednocześnie wejściem na cmentarz. Cenny obiekt budownictwa drewnianego z początku XIX wieku.

Kaplica cmentarna ewangelicka

ul. Ciechanowiecka

Numer rejestru: 443 z 9.06.1979

Domniemane dzieło architekta Szymona Bogumiła Zuga. Usytuowana na terenie dawnego cmentarza ewangelickiego. Zbudowana ok. 1800 roku.

Budynek murowany z cegły, otynkowany, umieszczony na planie koła, o bryle w kształcie walca, nakrytej dachem kopulastym. Kasetonową kopułę wieńczy latarnia ze świetlikiem. Budynek o ciekawej elewacji zewnętrznej  - gzyms i prostokątne wnęki pod nim. Wnętrze jednoprzestrzenne, centralne. Kaplica jest jedynym przykładem klasycystycznej kaplicy cmentarnej na terenie dawnego woj. białostockiego.

Dawny zespół klasztorny misjonarzy

ul. 3 Maja 1

Numer rejestru: 55 z 30.03.1956

Zabytek, który w swoim kształcie i pałacowym założeniu architektonicznym nawiązuje do najlepszych europejskich wzorów późnego baroku. Elewacja budynku posiada niezaprzeczalną unikalną wartość architektoniczną, gdyż należy do nielicznej w Polsce grupy fasad kolumnowych. Dziedziniec pałacu otoczony jest murem, w którego faliste ściany wkomponowane były dzwonnice.

Budynek jest centralnym akcentem architektonicznym miasta. Murowany, tynkowany, malowany w kolorach białym i kremowym, dwukondygnacjowy na olanie czworoboku, pierwotnie czteroskrzydłowy,  z czego do dziś zachowały się tylko trzy skrzydła. Budynek łączy się z kościołem parafialnym krytym  łącznikiem.

Ogrodzenie wokół klasztoru i mur okalający kościół są unikalne w swym założeniu architektonicznym na skalę europejską. W murze od strony zachodniej znajduje się brama główna, której najwyższym akcentem jest figura św. Michała Archanioła – na tym miejscu od 1864 roku, uprzednio zdobiąca jedną z czterech bram ratusza.

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

ul. 3 Maja 1

Numer rejestru: 53 z 30.03.1956

Budynek kościoła należy do najpiękniejszych w Diecezji Drohiczyńskiej. Budowę rozpoczął w 1626 roku Leon Sapieha, a ukończył ją w 1637 roku jego syn Kazimierz Leon Sapieha. Konsekrowany w 1638 roku. Usytuowany we wschodniej części miasta, za północno – wschodnim narożem rynku. Przyjął formę bazyliki z kwadratową wieżą, na której znajduje się zegar.  Kolejne rozbudowy i uzupełnianie wyposażenia miały miejsce w latach 1713 – 1737. Po pożarze w 1754 roku budowano nowe sklepienia w nawach bocznych. W czasie I i II wojny światowej kościół nie doznał większych uszkodzeń.

Otoczony jest murowanym ogrodzeniem, w którym od zachodu znajduje się brama, a od wschodu i północy kaplice.  Zbudowany w stylu późnorenesansowo – barokowym, fasada zaś w stylu późnobarokowym. Utrzymany jest w kolorystyce biało-kremowej. Kościół jest trzynawowy. Główne wejście prowadzi przez kruchtę, od południa przylega do kościoła zakrystia, przy północnej ścianie prezbiterium znajduje się piętrowa przybudówka pełniąca dawniej funkcje skarbczyku i pomieszczeń gospodarczych.

Kościół przykryty jest dachem dwuspadowym w części nawy głównej i jednospadowym nad nawami bocznymi i kruchtą, czterospadowym nad zakrystią. Sklepienie nad nawą główna jest kolebkowe, nad bocznymi krzyżowe, w prezbiterium zaś znajduje się sklepienie kolebkowe ozdobione geometryczna stiukową dekoracją tzw. sztukateria lubelską. Wieże kościoła  uwieńczona hełmem. Dzwonnica kościoła wybudowana została w latach 1723-1725 roku. Kościół po pożarze miasta odnowiła w 1777 roku księżna Anna Jabłonowska.

Wewnątrz kościoła znajdują się organy z XVIII wieku. Regencyjny ołtarz zaprojektowany został przez Karola Antonia Baya,  a wykonany przez pracownię rzeźbiarską Bartłomieja Michała Bernatowicza w latach 1729-1730.  Ołtarz jest jednokondygnacjowy na cokole bogato zdobionym ornamentalnie. W podobnym stylu utrzymane są barokowe ołtarze boczne, które wraz z rzeźbami, obrazami olejnymi,  tabernakulami, tkaninami wpisane zostały do rejestru zabytków. W zakrystii znajduje się późnogotycki krucyfiks z 1400 roku zachowany po pożarze jeszcze drewnianego kościoła.       

Cerkiew pw. śww. Apostołów Piotra i Pawła

ul.  Powstania Styczniowego 1

Numer rejestru: 807 z 7.12.1995

Zbudowana w latach 1865- 1866,   osadzona na cokole na kamiennych fundamentach cerkiew  murowana z cegły, otynkowana na gładko, o ciekawej budowie architektonicznej. Wystrój wewnętrzny cerkwi stanowią m.in. Ikona Mikołaja Cudotwórcy i ściany pokryte freskami  nawiązującymi do malarstwa bizantyjskiego.

W kompleksie – stróżówka, murowane kamienne ogrodzenie z trzema bramami z wieku XIX i cmentarz przycerkiewny założony w drugiej  połowie XIX wieku. Cerkiew jest przykładem murowanej architektury  sakralnej o zdecydowanych wpływach form rosyjskiego budownictwa cerkiewnego drugiej połowy XIX wieku, wraz z ogrodzeniem, stróżówką i cmentarzem przycerkiewnym tworzy unikalny zespól  o dużych walorach architektonicznych i kulturowych.

Dawna synagoga

ul. Zaszkolna 1

Numer rejestru: 137 z 9.12.1958

Siemiatycka synagoga miała być zadośćuczynieniem księżnej Anny Jabłonowskiej  wobec gminy żydowskiej. Siemiatyccy Żydzi stracili swój cmentarz w wyniku przebudowy miasta, którą przeprowadzała księżna.

Zbudowana w 1797 roku w stylu klasycystycznym wg projektu  Szymona Bogumiła Zuga. Dwukondygnacyjny murowany budynek z salą główną od wschodu, z wbudowanymi galeriami z trzech stron oprócz wschodniej. Główne wejście do synagogi było przeznaczone dla mężczyzn; kobiety do synagogi wchodziły od południowej.

Wewnątrz synagoga była urządzona z wielkim, prawdziwie barokowym przepychem, ściany miała pomalowane w motywy zwierzęce i kwiatowe. W 1824 roku została uszkodzona przez pożar. W okresie okupacji obiekt pełnił funkcję magazynu, w 1944 roku cenne wyposażenie synagogi zostało zniszczone. Po II wojnie światowej w budynku synagogi powstał dom kultury. W latach 1961-64 przeprowadzono generalny remont zamalowując min. freski ścienne.

Dawny dom talmudyczny

ul. Pałacowa 10

Numer rejestru: A-142 z12.10.1992

Neobarokowy budynek z  elementami modernizmu  zbudowany w 1893 roku. Do 1941 pełnił funkcje domu modlitwy. Wzniesiony w sąsiedztwie późnobarokowej wielkiej synagogi jest ściśle powiązany z kulturą i obyczajowością Siemiatyckiej Gminy Żydowskiej.

Bryła budynku z zachowanym częściowo wystrojem zewnętrznym posiada niezaprzeczalne walory architektoniczne i  jest przykładem sakralnego budownictwa żydowskiego nielicznie zachowanego na tym obszarze. Obecnie mieści się tu szkoła zawodowa.

Wojewódzka Ewidencja Zabytków znajduje się pod linkiem

http://wuozbialystok.bip.gov.pl/rejestry-ewidencje-archiwa/wojewodzka-ewidencja-zabytkow.html